Impressieverslag webinar De Sociale Benadering: Anders denken / anders doen

16 december 2025

Hoe kunnen we mensen in een kwetsbare fase van hun leven beter ondersteunen? In verschillende disciplines – zoals ouderenzorg, palliatieve zorg en GGZ – vinden we steeds dezelfde kern: dat mensen vooral willen blijven leven zoals zij zijn. Dat mensen in een kwetsbare fase niet gereduceerd worden door een diagnose, maar als mensen in hun omgeving betekenisvolle ontmoetingen en ervaringen blijven hebben.  Het is de kunst dat zorg en ondersteuning daarop aansluiten.

Dit is waar de webinar ‘Sociale benadering: anders denken / anders doen’ over ging. Door inspirerende presentaties, praktijkvoorbeelden en een levendig panelgesprek ontstond een rijk beeld van een beweging die volop in ontwikkeling is.

Een brede kijk op palliatieve zorg

Iris van Bennekom (Agora) opende het webinar met een schets van de ontwikkelingen binnen de palliatieve zorg. Palliatieve zorg gaat niet alleen over de laatste terminale fase, maar begint op het moment dat iemand een levensbedreigende of levensverkortende diagnose krijgt. In die lange periode spelen naast medische zorg ook psychische, sociale en zingevingsaspecten een cruciale rol. Er ontstaat dan een grote behoefte aan ‘de zachte kant’ van zorg: aandacht voor waarden, wensen, relaties en betekenis.

Iris onderstreept dat verschillende initiatieven – zoals De Nieuwe GGZ, Sociale Benadering Dementie en Agora – elkaar vinden in dezelfde kern: mensen willen vooral blijven leven zoals zij zijn; niet gereduceerd worden tot een diagnose, maar als mens in hun omgeving zo lang mogelijk als betekenisvol gezien worden. Dit vraagt een andere manier van benaderen in zorg en ondersteuning: anders denken en anders doen. Om die beweging te versterken is het nodig om over domeinen heen samen te werken en zorg niet leidend maar aanvullend te laten zijn.

Daarbij zien de initiatiefnemers vier gemeenschappelijke bouwstenen:

• 1. Het gesprek als publieke praktijk van betekenis 
• 2. De gemeenschap als natuurlijke omgeving van herstel en rouw 
• 3. Passende zorg en publieke zorgzaamheid 
• 4. De digitale gemeenschap als verlengde van nabijheid

Ecosystemisch denken in de geestelijke gezondheidszorg

Philippe Delespaul (De Nieuwe GGZ) sloot daarop aan met een pleidooi voor ecosysteem-denken. Hij schetste de knelpunten in de huidige GGZ – wachttijden, schaarste, specialistische versnippering – en benadrukte dat verbetering begint bij de manier waarop we denken.

Volgens Philippe is de klassieke focus op het individu met een ‘probleem in het hoofd‘ te beperkt. Mensen leven namelijk in betekenisvolle sociale contexten, waarin veel antwoorden te vinden zijn op hun eenzaamheid, angst of verwarring. Oplossingen ontstaan in dialoog, niet vanuit een voorschrijvend zorgpad. Hulpverleners moeten leren verschuiven van specialistisch behandelen naar het ondersteunen van communities waarin mensen elkaar dragen. Herstel is immers zelden een rechte lijn; het is een gedeeld en kronkelig proces waarin maatschappelijke structuren, netwerken en wederkerigheid centraal staan.

Herstel is zelden een rechte lijn; het is een kronkelig proces waarin maatschappelijke structuren, netwerken en wederkerigheid centraal staan.

Sociale Benadering Dementie: betekenisvol blijven deelnemen

Anne-Mei The nam de deelnemers mee in de kern van de Sociale Benadering Dementie. Deze benadering ontstond niet vanuit theorie, maar ‘van onderop‘: uit de verhalen van mensen met dementie zelf. Hun belangrijkste wens is eenvoudig: zo gewoon mogelijk blijven leven. Niet beziggehouden worden, maar betekenisvol deelnemen; niet buitengesloten worden door de manier waarop anderen met hen omgaan.

Anne-Mei legde uit dat mensen met dementie een nieuwe sociale rol krijgen – die van ‘dementiepatiënt‘ – en dat die rol vaak alle andere identiteiten overschaduwt. De sociale gevolgen van de ziekte (buitensluiting, onderschatting) veroorzaken minstens zoveel lijden als het brein dat hapert. De Sociale Benadering voegt daarom een derde pijler toe aan de professionele zorg: de sociale context. Niet alleen kijken naar ziekte en psyche, maar naar rollen, relaties, wederkerigheid en de mogelijkheden om het leven voort te zetten.

Praktijkvoorbeelden: van dialoog tot gemeenschap

Aan de hand van praktijkvoorbeelden deelden Michael Milo (De Nieuwe GGZ), Mark Smit (Sociale Benadering Dementie) en Sabrina Sluiter (Agora, Léven tot het einde) hoe de sociale benadering er in de praktijk concreet uit kan zien.

‘Het goede gesprek’ bijvoorbeeld stelt het verkennen van het leven van iemand centraal: wat is er gebeurd, wie ben je, waar wil je naartoe, en wat heb je daarvoor nodig? Het gaat om diep luisteren en samen betekenisvolle hulpbronnen vinden – vaak buiten de professionele zorg. Michael Milo benadrukte dat dit soort gesprekken niet alleen door hoogopgeleide professionals gevoerd kunnen worden: juist mensen zonder medische bril blijken vaak het beste te kunnen luisteren.

‘De gemeenschap als bron van ondersteuning’ werd concreet met het voorbeeld van Mark Smit (Sociale Benadering Dementie). Hij vertelde over het Huis van de Tijd in Amsterdam. Deze ontmoetingsplek ontwikkelde zich organisch tot een plek waar mensen met dementie en hun naasten zich gezien en serieus genomen voelen. Niet beziggehouden, maar deelnemend. Niet bekeken door het stigma, maar als mens onder mensen. Dergelijke plekken ontstaan inmiddels in meerdere steden en vormen een krachtig bewijs van wat sociale benadering in de praktijk kan betekenen. Als laatste spreker liet Sabrina Sluiter (Agora) zien hoe samenwerking over domeinen heen noodzakelijk is in de palliatieve fase. Patiënten en naasten krijgen te maken met vragen die medisch, sociaal, psychisch en zingevingsgericht zijn. Geen enkele professional ziet de hele mens; dat vraagt dus om de verbinding tussen zorg, welzijn, gemeenschappen en burgers.

Panelgesprek: hoe brengen we dit naar de werkvloer?

In het afsluitende panelgesprek bespraken sprekers en deelnemers de vraag hoe deze visie breder werkelijkheid wordt in ons land. Verandering begint bij bewustwording en lef om anders te kijken. Bestuurders moeten ruimte creëren, en andere bekostiging zou helpen, maar professionals kunnen zelf al veel bereiken door anders te luisteren en anders te doen. Diagnoses kunnen houvast geven, maar mogen het leven niet overnemen. En bovenal: niemand kan het alleen – niet de professional, niet de patiënt, niet de familie. Deze sociale benadering leeft al steeds breder in ons land en als professionals, beleidsmakers en burgers kunnen we deze beweging samen verder brengen. Zodat mensen in kwetsbare fases zo lang mogelijk, zo volwaardig mogelijk kunnen blijven deelnemen aan het leven.

Lancering website Sociale Benadering

De webinar werd afgesloten met de feestelijke lancering van de gezamenlijke nieuwe website De Sociale Benadering van de Tao of Care, de Nieuwe GGZ en Agora.

Op de website vind je onder meer inspirerende initiatieven die laten zien hoe het anders kan, als inspiratiebron voor iedereen die wil bijdragen aan deze duurzame verandering.

Kijk terug:
Presentaties van de sprekers en opname van de webinar:

• Presentatie Iris van Bennekom – Agora
• Presentatie Philippe Delespaul – De Nieuwe GGZ
• Presentatie Anne-Mei The – Tao of Care
• Presentatie Michael Milo (De Nieuwe GGZ)
• Presentatie Mark Smit – Tao of Care – Sociale Benadering Dementie
• Presentatie Sabrina Sluiter – Agora – Sociale Benadering Palliatieve Zorg
• Opname webinar De Sociale benadering: Anders kijken / anders doen