Column: It takes a village – De overschatte rol van de professional in palliatieve zorg

10 juni 2024

Ik heb het geluk dat mijn ouders nog leven. Beiden zijn 85+ en hebben, naast levenswijsheid, allerhande kwalen en ziektes, deels behorende tot de ‘gewone’ ouderdom en deels individuele aandoeningen. Bij elkaar leiden deze echter best tot een ingewikkeld leven. Ze wonen nog op zichzelf. Dat gaat, met wat hulp in de huishouding, thuisbezorgd eten, zorgzame buren, kinderen en kleinkinderen en het accepteren dat risico’s zoals vallen ‘er gewoon bij horen’, in hun ogen, nog best aardig. Ze hebben elk regelmatig medische (en soms ook verpleegkundige) zorg nodig.

Ik heb mijn ouders nog nooit thuis horen komen na een afspraak met de huisarts, de verpleegkundig specialist hartfalen of de neurologieverpleegkundige of welke zorgprofessional dan ook, met de mededeling ‘We hebben huiswerk te doen. Er is ons gevraagd om als vervolg op dit consult en als voorbereiding op het volgende eens na te denken over onze ‘wensen en grenzen’.’ En dat is toch echt bijzonder, vind ik.

Marieke Groot:
‘Zorgzame samenlevingen hebben de toekomst en zijn onmisbaar om ook in de laatste levensfase en rondom het levenseinde de zorg en ondersteuning toekomstbestendig te maken’

We weten, onder andere vanuit het gedachtengoed van Public Health Palliatieve Zorg (met prominenten als Allan Kellehear en Julian Abel) dat mensen in hun laatste levensjaar maar 5% van de tijd ‘in zorg’ zijn. Dat betekent dus dat zij het de resterende 95% moeten hebben van hun sociale omgeving: van hun naasten (dichtbij en verder af), de gemeenschappen en netwerken (naast die van de buurt, bijvoorbeeld ook die van kerk of werk) en de mensen die je tegenkomt en met wie je even samen oploopt, bijvoorbeeld in winkels, sport- of andere verenigingen, de bibliotheek, het buurthuis, etc.

Maar laat nou die gemeenschappen en netwerken en al die instituties en organisaties die onderdeel zijn van onze samenleving, niet (meer) zo ‘death and grief literate’ zijn; niet (meer) zo vaardig en bekend met alles wat er komt kijken bij die laatste levensfase, rondom de dood en bij rouw. Maar, ik ben een positief ingesteld mens en wat niet is kan komen! Gelukkig vinden er ook al allerlei bewegingen en initiatieven plaats die hieraan bijdragen. Van ‘Death Cafes’, tot een open huis in het hospice. Van leerkrachten die het aandurven om een kringgesprek te houden over de dood, als van een leerling een oma, vader of broertje is overleden, tot cursussen Laatste Hulp (als natuurlijke tegenhanger van de alom tegenwoordige cursussen Eerste Hulp).

Sterven is meer een sociale gebeurtenis dan een medische

Dus beste zorgprofessional, heb vertrouwen in datgene wat mensen in hun sociale context allemaal zelf kunnen en zelf willen doen! En maak daar gebruik van. Door bijvoorbeeld expliciet ‘huiswerk’ te geven, zoals hierboven beschreven. En door daar in een volgend consult op terug te komen. Sterven is tenslotte meer een sociale gebeurtenis dan een medische. Realiseer je dat je niet het centrum bent van de wereld die ziek-zijn heet. En probeer jezelf opnieuw uit te vinden en te positioneren als onderdeel van een palliatieve zorg en ondersteuning die van iedereen is.

En dus, best medemens, neem je rol! Ontwikkel jezelf en wees niet bang om het taboe rond de dood open te breken en wees gelijkwaardig partner van de professionals in de (palliatieve) zorg.

Zorgzame samenlevingen hebben de toekomst en zijn onmisbaar om ook in de laatste levensfase en rondom het levenseinde de zorg en ondersteuning toekomstbestendig te maken. Dat kunnen we echt alleen maar gezamenlijk doen.

Marieke Groot

Marieke Groot is lector Persoonsgerichte (Palliatieve) Zorg bij Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam. Hier levert ze een bijdrage aan zorg waarin mensen vooral als mens (en niet alleen als ziek(t)e) gezien worden in de levensfase waarin zorg, kwetsbaarheid en (soms) een levensbedreigende aandoening op de voorgrond staan. Daarnaast is ze directeur van Stichting Leerhuizen FiniVita. Marieke begon haar loopbaan als verpleegkundige en verpleegkundig specialist. Hierna studeerde ze Gezondheidswetenschappen. Vanaf 2016 tot 2019 was Marieke hoofdopleider van de Master Verpleegkundig Specialist (Saxion Hogeschool Enschede).
Congres
Onder de titel ‘It takes a village’, verzorgt Marieke op 26 juni een lezing tijdens ‘Connecting Communities’, hét congres over de sociale benadering palliatieve zorg’, van Agora, Carend, PZNL en NPPZII. Professionals en vrijwilligers in het sociaal domein hebben een grote rol bij het geven van passende zorg en ondersteuning. Het directe contact met een zorgprofessional, zoals de huisarts, medisch specialist, wijkverpleegkundige of verzorgende is beperkt. Marieke gaat dieper in op de verbinding en samenwerking van professionals in de zorg en het sociaal domein, en wat dit biedt. Daarbij hebben organisaties uit het openbare leven, zoals scholen, werkplekken en culturele en religieuze organisaties een belangrijke rol. Dit geldt ook voor compassionate communities.

Accreditatie is aangevraagd bij SKGV en Registerplein.
Accreditatie van 4 punten is toegekend door ABAN, V&VN, VSR en NVvPO

Meld je aan
Meld je nu aan voor Connecting Communities, hét congres over de sociale benadering palliatieve zorg.
Klik hier voor informatie over het programma, alle sprekers en aanmelden.