Blog: Ouderen weten zo weinig’

Over je goed voorbereiden op de laatste levensfase

21 oktober 2025

‘Ouderen weten vaak zo weinig’, verzuchtte een huisarts toen ik op een feestje met haar in gesprek raakte over mijn werk bij Agora. Ik houd me bij Agora bezig met aandacht vragen voor de betekenis van kwaliteit van leven als je door ziekte of kwetsbaarheid afhankelijk wordt van je naasten en zorgverleners.

Deze huisarts voert zogenaamde Proactieve Zorgplanningsgesprekken met haar patiënten. ‘Het gaat erom dat mensen de kans krijgen om duidelijk te maken welke behandeldoelen en behandelwensen ze hebben als ze dat op een dag zelf niet meer kunnen aangeven. Bijvoorbeeld door een ongeluk of ziekte’, vertelde ze. Ze merkt in haar praktijk dat ouderen daar weinig van weten en er vaak ook nauwelijks bij stil staan.

‘Als je ernstig ziek en kwetsbaar bent en het levenseinde komt dichterbij, wil je dan dat men onder alle omstandigheden alles uit de kast haalt met bijvoorbeeld het risico dat je als kasplantje eindigt op een intensive care (IC)? Of zet je vooral in op kwaliteit van leven, ook als dat mogelijk betekent dat het leven wat minder lang duurt?’
Dat zijn belangrijke overwegingen, met mogelijk grote gevolgen. ’Door je wensen duidelijk te maken, help je ook je naasten én de mensen in de zorg. Iedereen weet dan beter hoe ze mogen handelen zodra het aan de orde is. En daarbij hoort ook een behandelverbod.’

Kwaliteit van leven in de laatste levensfase, hoe lang die fase ook duurt, is de essentie van palliatieve zorg en ondersteuning. Daarbij gaat het niet alleen over medische zorg, maar vooral ook over ondersteuning bij de sociale gevolgen van ongeneeslijk ziek zijn of kwetsbaarheid. Het gaat over het onderhouden van sociale relaties, over goed wonen, het voorkomen van overbelasting van mantelzorgers en over het versterken van het sociale netwerk als dat niet zo groot is.

Het is goed om erover na te denken, om van gedachten te wisselen met naasten en om je ook praktisch op die fase in je leven voor te bereiden. We zien tegenwoordig steeds meer senioren die het initiatief nemen om een Voorzorgcirkel op te zetten: netwerken van ongeveer 10 tot 15 ouderen – of adressen – in een buurt, die met elkaar afspreken dat ze voor elkaar klaarstaan en ze stemmen af hoe ze elkaar kunnen helpen. Dit doen ze vrijwillig, maar met een serieuze inzet. Het is geen vervanging van professionele zorg, maar meer het omzien naar elkaar en het over en weer bieden van hand- en spandiensten.

Ik vind dat een mooie ontwikkeling naar een zorgzame samenleving. Het zou helemaal mooi zijn als we allemaal met elkaar het gesprek aangaan over het feit dat wij sterfelijk zijn en dat je je kunt voorbereiden op de laatste fase van je leven. Er is allerhande informatie beschikbaar, niet alleen over medische behandelingen, maar ook over ondersteuning van mantelzorgers, inzet van vrijwilligers, welzijnsorganisaties en geestelijke verzorging.

Kijk eens op de volgende websites voor meer informatie:

• www.ikwilmetjepraten.nu
• www.weetwatuwilt.nl  
• https://overpalliatievezorg.nl
• www.nlzve.nl/kennisbank_themas/voorzorgcirkels_kennisbank/default.aspx

Sandrina Sangers, beleidsadviseur Zorg en welzijn, Agora

Dit artikel werd geschreven voor het tijdschrift Seniorenwijzer – Nazomer 2025