Terugblik webinar Sociale Benadering Dementie: Anders vasthouden
17 juni 2025
De webinar ‘Sociale Benadering Dementie: Anders vasthouden’ werd op 20 mei gevolgd door een divers publiek van ruim 90 deelnemers. In deze webinar gaf Mark Smit (directeur bij Tao of care) uitleg over deze benadering en de toepassing hiervan in de praktijk. Vervolgens gingen Ina Snier (programmamanager sociale benadering bij Van Neynsel) en Xandra van der Swan (coördinator bij Huis van de Tijd en teamlid Sociale Benadering) in gesprek over hun praktijkervaringen met de sociale benadering dementie.
Wat is de link tussen Agora en de sociale benadering dementie?
De sociale benadering dementie jaagt, net als Agora, een beweging aan die het belangrijk vindt om mensen in de laatste levensfase en hun naasten niet enkel vanuit de lichamelijke dimensie te ondersteunen, maar ook vanuit de psychische, sociale en zingevende dimensie. Elk van deze dimensies is belangrijk in het kader van kwaliteit van leven. We kijken dus naar de hele mens, in plaats van alleen naar de ziekte.
Vergeetachtigheid, ziekte en achteruitgang. Deze woorden kwamen aan het begin van de webinar het meest naar voren als reactie op de mentimetervraag: ‘Waarmee associeer jij dementie?’.
Mark benoemde dat zij deze woorden ook verwachtten toen deze vraag gesteld werd aan mensen met dementie, voorgaand aan de ontwikkeling van de sociale benadering dementie. Naast deze woorden waren er ook twee andere rode draden zichtbaar in hun verhalen. Ten eerste gaven ze aan dat ze vooral worstelden met hoe hun omgeving reageerden op hun dementie. Ten tweede gingen de verhalen over hele normale menselijke behoeftes, zoals: zingeving, autonomie, zelfvertrouwen en relaties.
Binnenwereld en buitenwereld
Op deze twee rode draden is de sociale benadering dementie gebaseerd. Bij een persoon met dementie is er sprake van een samenspel tussen dementie als ziekte, de binnenwereld en de buitenwereld van deze persoon. Elk van deze elementen is op elkaar van invloed. Als iemand de diagnose dementie krijgt dan reageert de omgeving hierop. Dat kan van invloed zijn op het zelfbeeld van de persoon met dementie. Dit kan tot gevolg hebben dat iemand met dementie zich terugtrekt, waardoor de omgeving kan denken dat deze persoon verder achteruit is gegaan, enzovoort.
De wisselwerking tussen deze elementen leidt tot een afname van sociale rollen, zoals die partner en werknemer, terwijl de (nieuwe) rol van patiënt groter wordt. De sociale benadering dementie kijkt hoe je deze rollen kan vergroten zodat er weer aandacht is voor de rollen die het leven van een persoon met dementie kleur geven.
Bij een persoon met dementie is er sprake van een samenspel tussen dementie als ziekte, de binnenwereld en de buitenwereld van deze persoon
Mark: ‘Je kunt kijken hoe kun je een rol in stand houden of een nieuwe rol kan creëren.’
Dementie is een rotziekte, daar heb ik zelden iemand van hoeven overtuigen, maar we proberen de blik op dementie te verbreden.
Mark smit
Hoe breng je de sociale benadering dementie in de praktijk?
Aan de hand van socials trials is onderzocht hoe de sociale benadering dementie in de praktijk kan worden gebracht en kan worden geëvalueerd. Deze social trails zijn experimenten voor vormen van ondersteuning waarbij de visie van de sociale benadering dementie als uitgangspunt wordt genomen.
Een van deze social trails vond plaats bij Van Neynsel in Den Bosch, waar de sociale benadering eerst extramuraal en later intramuraal werd geïmplementeerd. Het werken volgens de sociale benadering dementie vraagt om een omslag. Vanuit haar werk als implementatie manager sociale benadering bij Van Neynsel, kijkt Ina wat de implicaties zijn van het implementeren van deze benadering. Wat moet een organisatie bijvoorbeeld anders doen? En wat is nodig om medewerkers anders te laten doen en denken?
Ina over de implementatie van de sociale benadering bij Van Neynsel
In plaats van het vasthouden aan protocollen wordt vooral gekeken wat iemand op dat moment nodig heeft. Hiervoor krijgen medewerkers de vrijheid om te improviseren als de situatie erom vraagt. Ook is er ruimte voor het maken van fouten. Als dit gebeurt dan gaan we hierover in gesprek en leidt dit hoogstens tot een waarschuwing.
Daarnaast houden we geen multidisciplinaire overleggen meer omdat we niet willen praten over de bewoners maar met de bewoners. Hierdoor ligt de focus meer op de cliënt en wat belangrijk is voor hem of haar. Deze focus komt ook naar voren in de warmwelkomgesprekken die Van Neynsel sinds kort met nieuwe bewoners voert. Deze vinden plaats in de eigen woonomgeving van de cliënt zodat we beter kunnen achterhalen wie er bij ons komt wonen.
Sociale benaderingsteams
In de social trails wordt gewerkt met sociale benaderingsteams. Deze teams bestaan uit zowel mensen met een zorg- of welzijnsopleiding als mensen met hele andere achtergronden. Mark benoemt dat de gedachte hierachter is dat als je mensen breder wil ondersteunen het goed is om verschillende mensen in je team te hebben die deze ondersteuning kunnen geven. Vanuit het sociale benaderingsteam wordt naast expertise vooral gekeken naar de persoonlijke klik die iemand heeft met de betreffende persoon met dementie.
Hoe deze sociale benaderingsteams in de praktijk eruit zien kwam naar voren in het filmfragment over Doeke en het Huis van de Tijd, waar Xandra coördinator is. Doeke heeft dementie en kon door hulp van het sociale benaderingsteam de lampenwinkel waar ze eigenaresse van was, blijven runnen.
Xandra over het Huis van de tijd
Het Huis van de Tijd is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie en hun naasten. Iedereen die zich betrokken voelt bij huis van de tijd is van harte welkom. Dit geldt ook voor professionals en buurtbewoners. Op deze plek ontmoeten we elkaar en leren we van elkaar. Ook ondernemen we veel, van uitstapjes tot activiteiten in het Huis van de Tijd. Een mevrouw met Alzheimer geeft bijvoorbeeld boksles. Ze kan heel goed lesgeven en het is geweldig om te zien dat je iemands talenten zo kan inzetten!
Wat levert de sociale benadering dementie op?
Aan de hand van de social trails is de sociale benadering dementie onderzocht, wat de onderstaande resultaten heeft opgeleverd.
Werken volgens de sociale benadering dementie heeft ook andere voordelen. Zo is er veel minder sprake van onbegrepen gedrag omdat je dit gedrag voor bent. Dit komt doordat je met de persoon met dementie meebeweegt. Als een activiteit op dat moment niet past bij wat deze persoon wil dan laten we dat los, aldus Xandra.
Daarnaast draagt het werken volgens de sociale benadering dementie bij aan het werkplezier. Xandra: ‘Het is heerlijk dat je mag improviseren, overleggen en fouten mag maken. Het is een fijne veilige omgeving om te werken. Dat hoor ik ook terug bij de stagebegeleiders. De stagiaires voelen zich erg ontspannen.’ Dit wordt ook bevestigd door Ina die benoemt dat medewerkers bij Van Neynsel tevreden zijn over het werk omdat ze meer vrijheid ervaren en ze het gevoel hebben dat ze serieus worden genomen. Dit maakt dat de sociale benadering dementie niet alleen een positieve invloed heeft op de mens met dementie, maar ook de mensen om deze mensen heen. Ook zij worden echt gezien.
Meer informatie
Delen: