Blog: Klokgelui

13 juni 2025

Onlangs las ik de roman Klokgelui van de Belgische auteur Leo Pleijsier. Een verhaal over buren kennen, over omgang met dementie, over betekenis en sociale verbanden. Met veel empathie beschrijft hij het proces van een echtpaar dat met dementie te maken krijgt. In schril contrast daarmee staan de omstanders. Hoe goed kennen wij onze buren en ook: hoe gaan we om met onze buren?

Verhaal

Bekenden verzamelen zich op een terras. Ze vertellen elkaar wat hen zo bezig houdt. Dagdagelijkse dingen als het weer, de toestand in de wereld, kinderen en kleinkinderen, de zaak van de boeren tegenover het gebrek aan appartementen om in te wonen. De gesprekken zijn herkenbaar, ik voer ze zelf ook op verjaardagen of bij andere sociale ontmoetingen. Meningen lopen uiteen, staan soms tegenover elkaar. Dan klinkt een kerkklok. Een herkenbaar geluid, wat betekent het ook weer? Is er iemand dood, of luidt de klok ergens anders voor. De klok opent naar een ander verhaal, dat van een echtpaar in de buurt.

Betekenis

Het echtpaar is nauwelijks zichtbaar. Ze zijn al oud, ze zijn bijna altijd thuis, de luiken half dicht. Niemand weet er het fijne van, er is weinig tot geen contact. Alleen een directe buurvrouw weet wat. Het echtpaar zelf komt in het midden van het boek aan het woord. Zij is dementerend, vergeet steeds meer. Hij probeert de boel te redden, doet boodschappen en blijft gesteld op zijn vrouw ondanks alle ongemak. Hij houdt van orde, zij maakt alles kwijt. Hoewel hij van haar houdt, voelt hij zich aan tafel vaak als een dikke metalen plaat. Haar onvermogen maakt haar koud en afstandelijk. De klok maakt je alert op wat nu werkelijk van betekenis is in het leven. Niet de dagelijkse beslommeringen en nieuwsberichten. Wel de omgang met elkaar, vermogen en onvermogen om elkaar te verstaan, lief te blijven hebben ondanks het gegeven dat je iemand verliest door dementie. Bij elkaar en toch niet.

Sociale dimensie

In het verhaal van het oudere echtpaar blijkt het belang van een sociale omgeving. Voor hen is de wereld heel klein, beperkt tot elkaar. Hij heeft contact met de buurvrouw, vertelt haar zo nu en dan wat. Tot blijkt dat ze de dingen ook verder vertelt en dit maakt dat het echtpaar in een ander daglicht komt te staan. Het isolement neemt alsmaar toe, zowel binnen als buiten het echtpaar. Het verhaal laat zien hoe schrijnend dit kan zijn voor de mensen zelf. Het laat ook zien hoe belangrijk en lastig het is om er voor elkaar te zijn. Om echt naar elkaar om te zien. Voorzorgcirkels zijn in opkomst om te zorgen voor elkaar, elkaar te helpen. Bij opkomende en groeiende dementie blijkt dat heel lastig en tegelijkertijd o zo noodzakelijk.

Lees dit prachtige miniatuur van mensen die onze buren kunnen zijn!
Leo Pleijsier, Klokgelui. De Bezige Bij, Amsterdam, 2023.

Verder lezen kan ook: Anne Mei The, Wij blijven mensen, 2025.

Guido Schürmann, beleidsadviseur Agora