Blog: Zingeving is méér dan de waarom-vraag

18 juli 2025

Er zijn in Nederland twee sectoren waar werknemers de ‘waarom-vraag’ moeiteloos weten te beantwoorden: de zorg en het onderwijs. Tegelijk is het percentage met burn-outs hier ook hoog. Hoe zit dat?

‘In de zorg zet je je cliënten altijd op de eerste plaats, dat is het zorghart dat we allemaal hebben. Maar eigenlijk zou je jezelf op de eerste plaats moeten zetten, want als jij uitvalt, kun je ook niet meer voor anderen zorgen.’

Dit vertelde Naomi Chantal Korfage, student Individuele Gezondheidszorg, toen ik haar vroeg naar de betekenis van haar vak. In een paar zinnen schetst zij zo het dilemma waar veel verpleegkundigen in zitten; een dilemma dat terug te voeren valt op twee kanten van betekenisgeving: het draait om anderen, maar eigenlijk zou het om jezelf moeten draaien.

Doelen
Als het over betekenisgeving gaat, zegt men vaak dat je doelen moet hebben, die richting geven aan ons leven. Dit helpt mensen om gemotiveerd te blijven en geeft hen een gevoel van vooruitgang en prestatie. Zoals de filosoof Friedrich Nietzsche zei: ‘Wie een waarom heeft waarvoor hij kan leven, kan bijna elk hoe verdragen.’

Ik denk dat Nietzsche hier te optimistisch is. Er zijn in Nederland twee sectoren waar werknemers de ‘waaromvraag’ moeiteloos weten te beantwoorden: de zorg en het onderwijs. Laten dat nou net sectoren zijn waar burn-outs vaak voorkomen. Onderzoek uit 2021 wijst uit dat 97 procent van de ondervraagde artsen en 99 procent van de verpleegkundigen ooit getroffen is door burn-outverschijnselen.

‘Wie de zorg voor de ander én de zorg voor zichzelf in evenwicht weet te houden, is de evenwichtskunstenaar van de verpleegkunde.’

Zingeving is méér dan de waarom-vraag. Zingeving heeft ook een rationele kant, of je in staat bent te verwoorden wat je moet doen. Bij werknemers die zeer enthousiast zijn over hun werk geldt iets anders: zij kunnen hun taken wel verwoorden, maar zijn slecht in het afbakenen ervan, en dat behoort eveneens tot de rationele kant van zingeving.

Zorghart
Over deze twee vormen van zingeving vertelt Naomi. Als het over het zorghart gaat, gaat het over de waarom-vraag. Daarop antwoordt ze: ‘Het geeft zoveel voldoening om mensen te kunnen helpen, vooral in hun laatste fase. De band die je opbouwt met je cliënten is bijzonder, sommigen krijgen een speciaal plekje in je hart, omdat ze je op een bepaalde manier geraakt hebben. Soms door kleine dingen, zoals als je ’s avonds hun kamer uitloopt en ze zeggen: ‘Voorzichtig op de weg! Ik zie je morgen!’ en je nog een dikke knuffel, of tút krijgt. Dat soort momenten maken het werk zo waardevol. De liefde die je geeft en terugkrijgt, daar doe je het voor.’

Maar er is ook een andere kant, de rationele kant van zingeving. Die heeft Naomi afgelopen jaren leren kennen. ‘Mijn moeder werkt ook in de zorg en zit al bijna een jaar thuis met een burn-out. Haar gezondheid heeft flinke klappen gehad, dat heeft mijn ogen geopend. Je kunt jezelf helemaal slopen zonder dat je het doorhebt. Ik heb geleerd om mijn grenzen te bewaken. Niet altijd diensten aannemen, ook al zijn er tekorten. Als jij uitvalt, zijn er nog steeds tekorten. Je moet jezelf niet opofferen tot je niet meer kan’

Wie de zorg voor de ander én de zorg voor zichzelf in evenwicht weet te houden, is de evenwichtskunstenaar van de verpleegkunde. Dat leerde Naomi mij.

Henk Steenhuis, journalist en practor Betekenisvol Vakmanschap bij Firda

Dit artikel is onderdeel van een reeks artikelen van Henk Steenhuis voor het Friesch Dagblad.

Lezing en deelsessie over het agora-model: praktische handvatten om dagelijks in de praktijk zin te leren maken

Henk Steenhuis verzorgt 2 oktober een plenaire lezing en een deelsessie tijdens het symposium Zingeving? Hoe dan?!, in Nijkerk.
Henk werkte jarenlang met voormalig Denker des Vaderlands René Gude aan het agoramodel. Dit model biedt praktische handvatten om dagelijks in de praktijk zin te leren maken. Met cliënten, patiënten en voor jezelf. Want ook jij, als werknemer in zorg en welzijn, moet staande zien te blijven in het ‘gedoetje’ dat het leven is.
In zijn deelsessie ‘Aan de slag met het agora-model’ ga je samen met de handvaten uit het agoramodel aan de slag. We borduren voort op de plenaire lezing. Na afloop van deze deelsessie weet je precies aan welke knoppen jij morgen kunt draaien om meer zin te krijgen in je dag. 
Meld je aan !
Wil je weten hoe jij zin kunt maken in de dagelijkse praktijk van jouw werk en jouw leven? Meld je dan aan voor de deelsessie van Henk Steenhuis (ochtendsessie, 1-1) tijdens het symposium Zingeving? Hoe dan?!, op 2 oktober in Nijkerk.
Ga voor meer informatie over het complete programma, alle sprekers en aanmelden naar: https://bit.ly/3EWiZJw

Accreditatie is aangevraagd bij: V&VN, V&VN Verpleegkundig Specialisten, SKGV (1 punt verleend) en Registerplein (5 punten verleend).